کانون های یخساز رودخانه کن در کواترنر

در شکل یابی و پردازش نهایی سطوح ظاهری زمین، کواترنر علیرغم دوره کوتاه خود سهم عمده ای در آراستگی بسترهای کنونی بر عهده داشته است. در واقع دوران چهارم زمین شناسی وارث تمامی رخدادهایی است که بر سرنوشت چند میلیارد ساله زمین حادث شده است. یکی از مهم ترین مواریث اقلیمی این دوران در ارتفاعات ایران، آثار یخچالی است. در پهنه ایران زمین آثار سیرک ها از مهم ترین اشکال حاصل از فرسایش یخچال هاست و اکنون بهترین کلید برای تعیین موجودیت، گسترش، موقعیت، ابعاد و ارتفاع آن ها است. حوضه کن با قرار گیری در ارتفاعات جنوبی البرز مرکزی بستری برای ثبت تمامی این تحولات در پیشینه ی اقلیمی خود بوده است. این حوضه از شمال و غرب به حوضه ی کرج از شرق به حوضه ی درکه و از جنوب به شهر تهران محدود می شود. مقدار آبدهی متوسط سالانه رودخانه کن معادل 2/2 متر مکعب در ثانیه محاسبه شده است. تغییرات اقلیمی کواترنر تأثیر قابل توجهی بر کانون های یخساز، مرزهای تعادل، نظام های هیدرولوژیکی و از آن مهم تر هردینگ سیستم های منطقه داشته است؛ لذا ردیابی کانون های یخساز، تعیین خط برف دائمی، خط تعادل آب و یخ درکواترنر و ردیابی اثر این تغییرات در هردینگ سیستم های منطقه از اهداف اساسی پژوهش حاضر می باشد. جهت مطالعه منطقه با استفاده از میراث اقلیمی گذشته سنجش فرمی در ارتفاعات صورت گرفت و با روش رایت و نیز سنجش پارامترهای اقلیمی دما و بارش به بازسازی شرایط اقلیمی منطقه پرداخته شد. تحلیل رقومی نقشه های هم دما و هم بارش به دست آمده نشان داد که میانگین دمای سالانه در فاز اقل حدود 5/8 درجه سانتی گراد کمتر از زمان حال بوده است و بارش حدود 3/1 برابر افزایش داشته است. همچنین بررسی ها نشان داد که به سبب تغییر در کانون های یخساز و به دنبال آن مرزهای تعادل حدود 1200 متر، در فاز برودتی همگرایی مدنی به سمت دریاچه ری و در فاز حرارتی واگرایی مدنی به سمت ارتفاعات منطقه شمال تهران صورت گرفته است. در واقع هردینگ سیستم های منطقه به تبعیت از جابه جایی این مرزهای مرفوژنتیک تحولات گسترده ای داشته است به طوری که هردینگ عظیم شهری ری دچار اضمحلال شده و به جای آن هردینگ روستایی تهران وارث این تمدن عظیم گشته است.